ટૂંક સમયમાં તમને ટોલ પ્લાઝામાંથી છૂટકારો મળી શકે છે. કેન્દ્રીય રોડ ટ્રાન્સપોર્ટ અને હાઈવે મંત્રી નીતિન ગડકરીએ એક ઈન્ટરવ્યુમાં કહ્યું છે કે હવે ટોલ પ્લાઝાને હટાવવાની અને કેમેરા લગાવવાની યોજના છે, જે નંબર પ્લેટ વાંચશે અને ખાતામાંથી સીધા પૈસા કપાશે. ટોલ પ્લાઝા પર જામની સમસ્યા દૂર કરવા માટે સરકારે એક વર્ષ પહેલા FASTag લાવી હતી. હવે આ સાથે આગળ વધીને સરકાર દેશભરના તમામ ટોલ પ્લાઝાને હટાવવાની યોજના બનાવી રહી છે.

1. ટોલ પ્લાઝા દૂર કરવાની નવી યોજના શું છે

સરકાર આગામી દિવસોમાં રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગો અને એક્સપ્રેસ વે પરથી તમામ ટોલ પ્લાઝાને દૂર કરવાની યોજના ધરાવે છે. ટોલ પ્લાઝાને બદલે હાઇવે અને એક્સપ્રેસ વે પર ઓટોમેટિક નંબર પ્લેટ રીડર્સ (ANPR કેમેરા) લગાવવામાં આવશે. હાઇવે પરથી કાર પસાર થતાંની સાથે જ ત્યાં લગાવવામાં આવેલા ખાસ કેમેરા કારની નંબર પ્લેટ વાંચશે અને ટોલ ચાર્જ વાહન માલિકના લિંક્ડ બેંક એકાઉન્ટમાંથી સીધો જ કપાશે. જો કે હાલમાં આ કેમેરા 2019 પછી આવનારા વાહનોની નંબર પ્લેટ જ વાંચી શકે છે.

2. શું વાહનોમાં નવી નંબર પ્લેટ હશે?

હા, આ માટે વાહનોમાં હાઈ-સિક્યોરિટી રજિસ્ટ્રેશન પ્લેટ એટલે કે HSRP હશે. આવી નંબર પ્લેટ પરથી વાહન સંબંધિત તમામ માહિતી ઉપલબ્ધ છે. સરકારે 2019માં જ આ ખાસ નંબર પ્લેટ લગાવવાનું શરૂ કરી દીધું છે. ત્યારબાદ સરકારે તમામ પેસેન્જર વાહનોને કંપની ફીટ કરેલી નંબર પ્લેટ લગાવવા જણાવ્યું હતું.

3. જૂની નંબર પ્લેટવાળા વાહનોનું શું થશે?

સરકાર ટૂંક સમયમાં તમામ વાહનોની જૂની નંબર પ્લેટને HSPR એટલે કે નવી નંબર પ્લેટ સાથે બદલવાની યોજના ધરાવે છે.

4. જેઓ ટોલ નહીં ચૂકવે તેમને કેવી રીતે રોકવા

આ યોજનાને લાગુ કરવાના માર્ગમાં આ સૌથી મોટો પડકાર છે. વાસ્તવમાં, ભારતીય કાયદામાં ટોલ ટેક્સ ન ભરનાર પર દંડ લાદવાની કોઈ જોગવાઈ નથી. સરકાર ટૂંક સમયમાં આને લગતું બિલ લાવવાનું વિચારી રહી છે. ગડકરીએ હાલમાં જ આ મુદ્દે કહ્યું – ‘ટોલ પ્લાઝા પર પેમેન્ટ ન કરનાર વાહન માલિકને સજા કરવાની કાયદામાં કોઈ જોગવાઈ નથી. આપણે તેને કાયદાના દાયરામાં લાવવાની જરૂર છે.

5. ટોલ પ્લાઝા હટાવવાથી શું ફાયદો થશે

આનાથી બે મોટા ફાયદા થવાની ધારણા છે. પ્રથમ – તમારે ઓછો ટોલ ચૂકવવો પડશે અને બીજું – આ પ્લાઝા પરના જામથી છુટકારો મેળવશે.

નીતિન ગડકરીએ આ બંને લાભોનો સારાંશ આ રીતે આપ્યો – જો બે ટોલ પ્લાઝા એકબીજાથી 60 કિમીના અંતરે આવેલા હોય તો પણ તમારે સંપૂર્ણ ટોલ ચૂકવવો પડશે. જો તમે માત્ર 30 કિલોમીટર માટે હાઈવેનો ઉપયોગ કરો છો, તો નવી ટેક્નોલોજીની મદદથી તમારે માત્ર અડધી કિંમત ચૂકવવી પડશે.

ગડકરીએ કહ્યું કે ટોલ પ્લાઝાની ગેરહાજરીને કારણે વાહનોને રોકવાની જરૂર રહેશે નહીં, આનાથી પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થશે અને સમયની પણ બચત થશે. નવી ટેક્નોલોજીથી ડ્રાઈવરના બેંક ખાતામાંથી પૈસા સીધા જ કપાઈ જશે.

6. જો ટોલ પ્લાઝા હટાવી દેવામાં આવે તો FASTagનું શું થશે?

FASTagએ દેશભરના ટોલ પ્લાઝા પર ટ્રાફિકની સમસ્યાને ઘટાડવામાં મદદ કરી છે, પરંતુ હજુ પણ ટ્રાફિક સંપૂર્ણ રીતે ઉકેલાયો નથી, કારણ કે ડ્રાઇવરે FASTag દ્વારા ચૂકવણી કર્યા પછી પણ ટોલ ગેટ પાર કરવો પડે છે, જે સમય લે છે. આ કારણોસર, સરકાર FASTag ને ઓટોમેટિક નંબર પ્લેટ રીડર એટલે કે ANPR કેમેરાથી બદલવાની યોજના પર કામ કરી રહી છે. ANPR કેમેરા ઉપરાંત, સરકાર ટોલ કલેક્શન માટે GPS ટેક્નોલોજી લાવવાનું પણ વિચારી રહી છે.

7. નવા પ્રોજેક્ટના અમલીકરણમાં કયા પડકારો છે

નવા પ્રોજેક્ટના ANPR કેમેરાને નંબર પ્લેટ પરના 9 નંબરો વાંચવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે, પરંતુ જો નંબર પ્લેટ પર બીજું કંઇ લખેલું હશે તો કેમેરા તેને વાંચી શકશે નહીં.
આ પ્રોજેક્ટના એક્સપ્રેસ વે પર ટ્રાયલ દરમિયાન, કેમેરા લગભગ 10% નંબર પ્લેટ વાંચી શક્યો ન હતો, કારણ કે તેમાં 9 નંબરો સિવાય અન્ય શબ્દો અથવા સંખ્યાઓ હતી. કેમેરા તે નંબર પ્લેટ વાંચી શકતો ન હતો કે જેના પર નોંધણી નંબર સિવાય, અન્ય કોઈ નંબર અથવા શબ્દ જેમ કે ભારત સરકાર/દિલ્હી સરકાર અથવા ભગવાન અથવા જાતિના નામ લખેલા હોય.